قلب انسان مخاطرات و مراقبتها
قلب شما به عنوان تنها اندام بدن که ۲۴ ساعت شبانه روز در حال فعالیت می باشد نایاز به مراقبتهای ویژه ای دارد هر کمبود و نقصانی در بدن شما از جمله کاهش مواد مغذی معدنی تا رفتارهای پر خطر می تواند این عضور حیاتی را دچار مخاطرات جدی کند .
قلب انسان
در این مقاله به بررسی شرایط قلب این عضو حیاتی بدن انسان از نوزادی تا کهنسالی خواهیم پرداخت .
قبل از بررسی دقیق فیزیولوژی و آناتومی قلب انسان , ابتدا باید بدانیم که قلب تپنده ما در کجای بدن قرار دارد . قلب یک عضو عضلانی است که در کیسه فیبروزی بنام پریکاردیوم قرار دارد و در سینه جای گرفته است . به طور دقیق تر قلب انسان درمیان شش ها و پشت جناغ سینه قرار گرفته است .
قلب انسان دارای مشخصاتی به شرح ذیل می باشد :
- وزن قلب انسان بالغ در زنان حدود ۲۵۰ گرم می باشد
- وزن قلب انسان بالغ در مردان حدود ۳۰۰ گرم می باشد
- قلب انسان ۱۲ سانتی متر طول و ۸ الی ۹ سانتی متر عرض دارد
- ضخامت قلب در حدود ۶ سانتی متر می باشد
بیماریهای قلبی و عروقی یکی از عوامل مهم مرگ و میر در جهان به شما می روند , و این آمار حتی در کشورهای پیشرفته صنعتی مانند آمریکا قابل توجه می باشد .
نارسایی قلبی چیست و چگونه بروز پیدا می کند ؟
نارسایی قلب را نارسایی احتقانی قلب (CHF) نیز مینامند. همانطور که پیشتر گفته شد وظیفه قلب پمپ کردن خون می باشد و نارسایی قلب به معنی ساده مشکل در پمپ کردن خون بوسیله قلب می باشد .
نارسایی قلبی معمولا در گذر زمان باعث تضعیف هر چه بیشتر قلب در پمپاژ خون می شود , و این نارسایی اغلب منجر به بزرگ شدن قلب (بطن چپ) نیز خواهد شد .
نارسایی سیستولی قلب : نارسایی قلب ممکن است در سمت راست و یا چپ قلب یا هردو رخ دهد , اما معمولا نارسایی در سمت چپ قلب رخ می دهد که در این صورت می گویند که نارسایی سیستولی قلب رخ داده است .
عوامل نارسایی قلبی ؟
• بیماری عروق کرونر (عروق قلب)
• مشکلات عضله قلب (کاردیومیوپاتی)
• فشار خون بالا
• مشکلات دریچههای قلب
• ضربان غیرطبیعی قلب (آریتمی)
• استفاده از مواد سمی (مانند الکل یا مواد مخدر)
• بیماری مادرزادی قلبی
• دیابت
• بیماریهای غده تیروئید
بیماری عروق کرونر (عروق قلب) : در این بیماری به دلیل انسداد نسبی یا کامل رگ یا رگهای کرونر قلب، خونرسانی به قلب به صورت جزئی یا کامل مختل شده و در نتیجه قسمتی از قلب غیر فعال میشود.
در ادامه مطلب به بررسی مخاطرات و نارسایی های قلبی در جنین , کودکان , نوجوانان و جوانان و دوران میانسالی و کهنسالی خواهیم پرداخت و علائم و زمینه های ایجاد مشکلات قلبی را بررسی خواهیم نمود .
در چه زمانی می توان قلب جنین انسان را بررسی نمود ؟
روند تشکیل و تکمیل قلب این عضو حیاتی بدن در جنین انسان روندی پیچیده بوده , و اغلب مشکلات قلبی در کودکان مربوط به مشکل مادرزادی می باشد و با وجود پیشرفت های فراوان در تشخیص این نوع از بیماریها ظاهرا دنیای پزشکی باید بر علم خود از این عضو حیاتی بدن بیافزاید .
تشخیص بیماریهای مادرزادی قلب کودکان
تشخیص نارساییهای قلبی مادرزادی جنین معمولا از هفته ۱۴ بارداری و یا در هفته های تولد نوزاد انجام بررسی بیماریهای قلبی مادرزادی در جنین بو سیله متخصص کودکان و نوزادان قابل انجام می باشد .
بیماری های قلبی مادرزادی :
- نقص دیواره دهلیزی (ASD)
- نقص دیواره بین بطنی
- Coarctation آئورت (CoA)
- سندرم قلب چپ هیپوپلاستی (HLHS)
- آترزی ریه
- سرخرگ ریوی (PS)
- تترالوژی فالوت
- مجموع ارتباط غیر عادی ریوی (TAPVC)
- انتقال از شریان های بزرگ
- آترزی تریکوسپید
- آرتروس تناسلی
در قسمت بالا به ۱۲ نوع از عوامل مادرزادی ایجاد مشکلات قلبی اشاره شد . برخی ار عوامل ذکر شده به صورت ژنتیکی بروز پیدا می کنند و برخی دیگر نیز می تواند شامل نحوه سبک زندگی اشتباه مادر در حین یا قبل بارداری باشد .
علت بیماریهای قلبی مادرزاد در کودکان چیست ؟
علت مشکلات قلبی مادرزاد در کودکان هنوز به طور دقیق از سوی پژوهشگران اعلام نشده است اما اکثر متخصصان اطفال و کودک بر این عقیده هستند که بروز و ظهور چنین نارسایی های قلبی در جنین و کودکان شامل ترکیبی از مشکلات ژنتیکی و تاثیر سلامت مادران بر جنین می باشد .
نقصهای مادرزادی قلبی و عوامل خطر :
- سبک زندگی مادر در دوران بارداری
- بیماریهای مادر و دارو
- عوامل محیطی
- مشکلات مادرزادی دیگر
راههای جلوگیری از نقصهای مادرزادی قلبی در کودکان
راه های مختلفی برای اطمینان بیشتر از سلامت کلی و در این مبحث قلب جنین وجود دارد که بسیار ساده و تاثیر گذار می باشند .
عوامل افزایش دهنده رشد و سلامت جنین
- سیگار نکشید
- پرهیز از الکل
- قبل از مصرف دارو با یک پزشک مشورت کنید
- سرخچه فلجاطفال و آنفلوآنزا
- مکملهای ویتامین B
- کنترل دیابت
روند بیماری قلبی مادرزاد در نوزادان دو قلو ؟
ناهنجاری های مادرزادی در قلوهای هم سان بیشتر احتمال بروز دارد , و به طور کل احتمال سرایت نقص ژنتیکی دو قلوهای هم سان بیشتر می باشد . به دلیل اینکه پس از تشکیل سلول تخم و تقسیم آن نقص ژنتیکی هم تقسیم شده و به هر دو تخم می رود .
اگرچه احتمال بروز ناهنجاری های مادرزادی در دوقلوهای ناهمسان هم وجود دارد، اما کمتر از دوقلوهای همسان است.
بیماریهای ژنتیکی قابل پیشگیری می باشند ؟
شیوع بیماریهایی که ژن آنها از پدر و مادر هر دو به ارث میرسد، ۱۰ در هزار تولد زنده است که آمار بالایی محسوب میشود اما میتوان بین ۵۰ تا ۷۰ درصد آنها را پیشگیری کرد.
تعداد بیماریهای کروموزومی نیز پنج در هزار تولد زنده است؛ در مجموع درهر ۱۰۰ تولد زنده، حداقل پنج مورد تولد زنده در معرض خطر بیماریهای مهم ارثی و ژنتیکی هستند. سهم ایران نیز از این آمار حدود ۷۰-۸۰ هزار مورد در سال است.
نوجوانی و سلامت قلب
در دوران نوجوانی هیجانات به اوج رسیده و انرژی مضاعف باعث تحریک امیال به تجربه های سخت و دست نیافتنی در روح نوجوان می شود . که این خود اثرات مثبت بسیاری در زندگی یک نوجوان خواهد داشت و در صورت کنترل نکردن این امیال ممکن است از مسیر ” سبک زندگی سالم “ خارج شده و فرد رادچار مخاطراتی کند .
فواید پتاسیم برای قلب انسان
پتاسیم یک یون مهم در بدن می باشد که کمبود آن باعث بروز اختلالات عصبی و قلبی می شود . پتاسیم در عملکردهای مختلف بدن انسان موثر می باشد ، که در بهبود فعالیت قلب ، عضلات و اعصاب ، کاهش فشار خون ، حفاظت در برابر سکته ، جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه تاثیرگذار می باشد .
در کنار فوایدی که این یون مهم برای قلب دارد باید ذکر کرد که برای کنترل و پیشگیری از فشار خون نیز موثر می باشد . یکی از عوامل ایجاد حمله های قلبی و نارسایی قلب فشار خون بالا می باشد .
مسائلی که ممکن است سلامت یک نوجوان را به خطر بیندازد :
- مشکلاتی در مدرسه
- فرار کردن
- استفاده از مواد مخدر یا الکل
- اعتیاد به تلفن هوشمند
- اعتمادبهنفس پایین
- بیاحتیاطی
- خشونت
موارد ذکر شده از جمله مسائلی می باشند که بسیاری از نوجوانان ممکن است با آن روبرو شوند .
استرس و افسردگی نیز درمیان نوجوانان شایع می باشد واین به دلیل تغییرات جسمانی و شناختی و همچنین برانگیخته شدن میل تازه شناخته شده جنسی می باشد که تمامی عوامل یاد شده گره میخورد با تغییرات خلق و خو و همچنین احساسات عاطفی .
استرس و افسردگی ۲ دشمن قلب
ناهنجاری های متفاوتی در طول زندگی ممکن است برای هر فردی بوجود بیاید که در صورت مدیریت نکردن می توانند تبدیل به سبک زندگی پر خطر شوند .
دوره نوجوانی هم همانطور که پیشتر گفته شد به دلیل تغییرات و تحولات اساسی در جسم و روح شخص می توانند هم عامل رشد و ترقی یک شخص شوند و یا بالعکس می توانند زندگی شخص را به مخاطره بیندازند .
مشکلاتی که استرس برای بدن ایجاد می کند :
- پوست، مو و زیبایی
- هورمون ها
- قلب و عروق
- مغز و حافظه
- دستگاه ایمنی
- دستگاه گوارش
- سیستم اسکلتی- عضلانی
- غدد درون ریز
- جریان خون
- کلیه ها
قلب و عروق یکی از قسمتهایی از بدن می باشد که متاثر از استرس و افسردگی قرار می گیرد , فارغ از اینکه یک نوجوان باشید و یا یک کهنسال استرس تاثیرات قابل توجهی بر کیفیت زندگی شما خواهد گذاشت .
دلایل استرس زا در نوجوانان :
- استرس ناشی از شرایط تحصیلی
- استرس ناشی از تغییرات جسمانی
- استرس ناشی از زندگی اجتماعی
- استرس ناشی از شرایط خانواده
- استرس ناشی از شرایط مالی
- رویدادهای ناگوار
- تغییرات جدی در زندگی
- روابط احساسی و عاشقانه
- عزت نفس اندک
- فشار محیط و همسنوسالان
- رقابتهای ناسالم
- رقابت با خواهر و برادرها
- ضعف در مدیریت زمان
عوامل استرس زا در نوجوانان در طولانی مدت می توانند اثرات بسیار مخرب جسمی و روحی بر جای بگذارند که خود سرمنشاء مشکلات جدی تر در زندگی فرد خواهند گذاشت .
استرس می تواند منجر به افسردگی فرد شود و در صورت مزمن شدن خواب فرد را مختل کرده و به افسردگی فرد دامن بزند .
استرس طولانی مدت و مزمن باعث افزایش فشار خون به همراه بالا رفتن کلسترول شده در نتیجه هورمون هایی آزاد می شود که تولید لخته خون را در بدن تسهیل می کند در نتیجه موجب سکته قلبی فرد خواهد شد.
در هنگام استرس چرا ضربان قلب بالا می رود ؟
این یک واکنش طبیعی بدن در زمان خطر می باشد که با ایجاد کنترل شده حالت استرس در بدن فرد و افزایش ضربان قلب باعث فرار انسان از یک موقعیت خطرناک می شود , اما در شرایط غیر طبیعی مانند شرایط استرس زا روحی یا فیزیکی بدن فرد دچار آسیبهای استرس به خصوص در طولانی مدت و مزمن شدن استرس می شود .
کورتیزول (هورمون استرس)
همه چیزی زیر سر کورتیزول ( هورمون استرس ) می باشد , البته این هورمون در برخی مواقع هم سبب خیر می شود , این هورمون به تنظیم فشار خون و سیستم ایمنی بدن در مواجهه با بحران کمک زیادی میکند.
پس این موضوضع تا حد زیادی بستگی به خود فرد دارد که چطور و تحت چه شرایطی از این هورمون مفید به شکل کنترل شده در شرایط خاص بهره ببرد .
دستگاه عصبی و حمله های قلبی
حملههای قلبی به وسیله دستگاه عصبی خودكار عمیقاً به دلیل استرسهای هیجانی نظیر اندوه، ترس یا خشم شدید به وجود میآید؛ بنابراین تعجبی ندارد كه بالا بودن سطح علائم اضطرابی خطر حمله قلبی را افزایش دهد.
بیماری های عروق کرونر
بیماریهای عروق كرونر با تظاهرات سندرم حاد عروق هنوز علت اصلی مرگ در كشورهای توسعه یافته و در حال توسعه نیز میباشد. استرسهای روانی علاوه بر اینكه یك عامل خطر برای كرونر است، میتواند موجب انفاركتوس حاد، میوكارد، تاخیر در بهبود بیماری و عوارض آن در طول درمان و نگهداری بیمار شود.
در ادامه به بررسی آمارهای رسمی درباره میزان مشکلات قلبی در بزرگسالان و کهنسالان خواهیم پرداخت و دلایل آن را کنکاش خواهیم کرد .
همه چیز درباره نارسایی قلبی در سالمندان
کهولت سن به طور طبیعی تاثیر مستقیمی بر ارگانهای مختلف بدن خواهد داشت و در این بین افرادی که به چاقی مبتلا هستند بسته به میزان چاقی دچار نارسایی قلبی خواهند شد .
عوامل مختلفی بر نارسایی قلبی در سالمندان تاثیر گذار می باشد , که بررسی تمامی موارد تاثیر گذار منتج به کاهش قدرت عضلانی قلب و نارسایی قلبی منتج خواهد شد .
دکتر حسین فخرزاده در گفتوگو با خبرنگار سرویس سلامت خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)
20 درصد سالمندان به علت نارسایی قلبی نیازمند مراقبتهای ویژه هستند که به ناچار باید در بیمارستان بستری شوند.
از جمله علائم بیماریهای قلبی و عروقی:
- احساس ناراحتی در قفسه سینه
- ضعف و خستگی زودرس در سالمندان
- تنگی نفس در سالمندان
- سرگیجه در سالمندان
- طپش قلب درسالمندان
- تعریق درسالمندان
مراقبتهای ویژه از سالمندان به دلیل کاهش عضلات قلبی و نارسایی های قلبی نسبت به سنین دیگر از اهمیت ویژه ای برخوردار است .
مراقبتهای ویژه از سالمندان بعد از سکته قلبی
50 درصد افراد به علت نارسایی قلبی دچار مرگ میشوند که 80 درصد آنها سالمند هستند.