علت یبوست شدید و نحوه درمان و پیشگیری
احساس پری در شکم و در شرایط حادتر دل پیچه و درد از علائم یبوست می باشند که باید در اسرع وقت به علت آن پی برده و درمان آنرا آغاز نمائید . در این مقاله سالویا تمامی عوامی موثر در یبوست و راهکارهای رفع یبوست را پیش روی شما قرار خواهیم داد .
یبوست و درمان آن
یبوست بیماری است که در آن مقدار جذب آب در روده بالا می رود. هر کسی معمولا یبوست را تجربه کرده است. در یبوست تعداد دفعات اجابت مزاج کمتر از حد عادی است.
یبوست به خودی خود یک بیماری نیست بلکه نشانه یک بیماری است. میزان شیوع آن در خانم ها بیشتر از مردان است. در یبوست حرکات روده به درستی انجام نمی شود و یا تعداد حرکات روده کمتر از حالت طبیعی است. مواد دفعی باید هر چه سریع تر از بدن خارج شوند زیرا ماندن این مواد به مدت طولانی در بدن باعث ضرر به بدن می شود. یبوست مانع از جذب مواد مغذی حیاتی در بدن می شود.
دو نوع اصلی یبوست وجود دارد .یبوست ناشی از تنبلی روده و یبوست انقباضی که در طی آن به دلیل استرس، روده انقباضی را تجربه می کند و مدفوع روبان مانند می شود.
علائم یبوست
یبوست دارای علائمی است. از جمله این علائم می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس درد در شکم
- مدفوع کمتر از سه بار در هفته
- انسداد در رکتوم و عدم تخلیه کامل هنگام دفع
- فشار و زور زدن زیاد هنگام اجابت مزاج
- مدفوع خشک و سفت
داروها و یبوست
داروها دارای عوارض جانبی مصرف می باشند که معمولا رخ می دهد. عوارض جانبی برخی از داروها بروز یبوست در فرد است. حالتی ناخوشایند که فرد را آزار می دهد. برخی از داروهای ضدافسردگی، مکمل ها، داروهای ضدانعقاد خون و داروهای درمان فشار خون بالا دارای عوارض جانبی از جمله یبوست می باشند.
بیماری های ایجاد کننده یبوست
یبوست می تواند نشانه یک بیماری باشد. بیماری ها گاها نشانه های متعددی از خود بروز می دهند. سندروم روده تحریک پذیر بیماری است که دارای علامت شایع یبوست می باشد. یبوست می تواند در اثر بیماری هایی از جمله سکته مغزی، بیماری پارکینسون، آسیب نخاعی، کم کاری تیروئید، بارداری، دیابت، لوپوس و یا جراحی های شکمی باشد.
بیماران مبتلا به سیروز کبدی باید از یبوست مزاج پرهیز کنند، درغیر این صورت آسیب بیشتری می بینند.
غذاهای ایجاد کننده یبوست
برخی از غذاها باعث ایجاد یبوست جزئی یا اساسی می شوند. محصولات لبنی و غذاهای چرب و شیرین می توانند باعث ایجاد یبوست شوند. مصرف غذاهای با فیبر بالا می تواند از بروز یبوست جلوگیری کند. کم مصرف کردن موادی که دارای فیبر بالا هستند از جمله میوه ها، سبزیجات، غلات کامل، می تواند باعث بروز یبوست شوند. کمبود آب و کم مصرف کردن نوشیدنی هایی از جمله قهوه نیز بر بروز یبوست موثر است.
به طور کل غذاهایی که یبوست ایجاد می کنند عبارتند از :
- غذاهای فراوری‌شده
- گوشت و تخم مرغ
- لبنیات
- شکلات
- موزنرسیده
- برنج
- قهوه
- الکل
- گلوتن
- دارو
یبوست در دوران سالمندی
با افزایش و کاهش عملکرد سلول های بدن، مشکلاتی برای فرد بوجود می آید. یبوست در دوران سالمندی بسیار شایع می باشد و گاها نشانه هیچ بیماری نمی باشد و فقط ناشی از افزایش سن وعوارض پیری می باشد.
یبوست بعد از عمل سزارین و زایمان طبیعی
بسیاری از زنان باردار پس از وزن حمل، از یبوست شکایت دارند. یبوست عارضه شایع پس از زایمان می باشد. علل های متعددی برای یبوست پس از زایمان ذکر کرده اند از جمله :
- در دوران بارداری هورمون پروژسترون در سطح بالای خود قرار دارد. سطح بالای پروژسترون در دوران بارداری باعث تضعیف سیستم گوارش می شود و به دنبال آن یبوست اتفاق می افتد.
- جهت تسکین درد زایمان از داروهایی نظیر پتیدین یا دیامورفین استفاده می شود که بر روده اثر گذاشته و یبوست به دنبال مصرف آنها اتفاق می افتد.
- گاهی در حین زایمان کف لگن آسیب می ببیند که می توان یکی از علل یبوست پس از زایمان را به همین مورد نسبت داد.
یبوست شدید ممکن است عوارض و بیماریهای گوارشی حاد و مزمن را در دستگاه گوارش فرد ایجاد نماید مانند شقاق مقعدی و همچنین اسپاسم در ناحیه مقعد که اجابت مزاج را با درد همراه خواهد کرد .
درمان یبوست
برای درمان یبوست باید به دنبال علت زمینه ای یبوست باشیم. همان گونه که در بالا اشاره شد یبوست نشانه یک اختلال است. شناخت علت یبوست می تواند به درمان بهتر و سریع تر آن کمک کند. پزشک در ابتدا اقدام به گرفتن تاریخچه گیری از وضعیت بیمار می کند و سپس برنامه درمانی را طرح ریزی می کند.
تغذیه مناسب برای رفع یبوست
یکی از راههای رفع یبوست تغییر در برنامه غذائی می باشد استفاده از غذاهای حاوی فیبر و می باشند و همینطور دریافت کافی روزانه پتاسیم که یونی مهم برای بدن محسوب می شود می تواند در رفع یبوست در دستگاه گوارش تاثیرگذار باشد .
درمان دارویی
داروهایی که در درمان یبوست مورد استفاده قرار می گیرند در سه دسته تقسیم بندی می شوند:
- داروهایی که باعث شل یا نرم شدن مدفوع در طی 1تا 3 روز می شوند مانند ملین های حجم دهنده و لاکتولوز
- داروهایی که باعث نرم یا نیمه آبکی شدن مدفوع در مدت زمان 6 تا 12 ساعت می شوند مانند آنتراکینون
- داروهایی که باعث آبکی شدن مدفوع در مدت زمان 1 تا 6 ساعت می شوند مانند روغن کرچک و یا ملین های نمکی
جراحی برای یبوست
یبوست اگر چه خیلی خطرناک نمی باشد اما گاهی یبوست ناشی از بیماری هایی است که تنها راه درمان آن عمل جراحی می باشد. در بدخیمی های کولون یا انسداد دستگاه گوارش نیاز به جراحی برای برطرف کردن یبوست وجود دارد , در جراحی ناحیه درگیر روده برداشته می شود.
در برخی از بیماری ها نظیر فئوکروموسیتوما که از اختلالات اندوکرین مولد یبوست می باشد برای برداشتن تومر نیاز به جراحی ضروری است.
درمان خانگی یبوست
- خواص آب در درمان یبوست: نوشیدن آب به اندازه کافی باعث هیدراته شدن بدن می شود. هر دو ساعت یک بار آب بنوشید این مدت برای روزهای گرم کمتر می شود.
- خواص قهوه دردرمان یبوست: فیبر محلول و کافئین موجود در قهوه می تواند باعث تحریک کولون و درمان یبوست شود.
- خواص برگ سنا در درمان یبوست: سنا با داشتن ترکیبات گیاهی به نام گلیکوزیدها باعث تحریک اعصاب روده و سرعت عمل روده می شود.
- خواص کنجد و روغن کنجد در درمان یبوست : چربی های موجود در کنجد در رطوبت رسانی به روده ها مفید هستند و می توانند در درمان یبوست مفید واقع شوند.
- خواص چای نعناع و زنجبیل دردرمان یبوست: نعناع باعث شل شدن عضلات دستگاه گوارش می شود. زنجبیل نیز باعث ایجاد گرمای بیشتر داخل بدن می شود.
- خواص زیتون برای درمان یبوست: روغن زیتون با داشتن چربی های سالم می تواند در درمان یبوست موثر باشد.
- خواص لیمو ترش برای درمان یبوست: اسید سیتریک یک محرک موثر برای تحریک سیستم عصبی سیستم گوارش می باشد. و می تواند باعث درمان یبوست شود.
- خواص کشکش برای درمان یبوست: کشمش با داشتن فیبر و اسید تارتار به عنوان یک ملین طبیعی شناخته می شود و در درمان یبوست استفاده می شود.
آیا یبوست باعث چاقی می شود؟
براساس مطالعات انجام شده یبوست باعث کاهش سرعت متابولیسم بدن می شود. کاهش سرعت متابولیسم باعث افزایش وزن و چاقی می شود. یبوست هم چنین باعث انباشته شدن مدفوع در دروده و احتباس آب در روده بزرگ و در نتیجه افزایش وزن موقتی می شود. مطالعات ارتباط میان چاقی با یبوست در بزرگسالان ایرانی انجام گرفت و نتایج آن نشان داد یبوست با چاقی عمومی در بزرگسالان ایرانی ارتباط دارد. همچنین مطالعات نشان داد که یبوست با چاقی شکمی ارتباط معنی داری ندارد.
راهکارهای پیشگیری از یبوست
با انجام راهکارهای زیر می توان از بروز یبوست جلوگیری کرد:
- از خوردن کافئین خودداری کنید. کافئین باعث کم آب شدن بدن می شود.
- از شیر دوری کنید. شیر در برخی از افراد باعث بروز یبوست می شود. البته افرادی که در معرض بروز یبوست هستند نباید در مصرف شیر زیاده روی کنند.
- برای جلوگیری از یبوست شدید در طول روز مایعات بنوشید.
- فعالیت ورزشی مناسب داشته باشید.
- به موقع به دستشویی بروید.
- رژیم غذایی متعادل داشته باشید.
علت یبوست در کودکان و بزرگسالان هرچه می تواند باشد ، مانند سندرم روده تحریک پذیر ، کم آبی ، خوردن کم غذاهای حاوی فیبر و همچنین دیگر بیماریهای مزمن فرد مبتلا در صورت تکرار و طولانی شدن این عارضه باید با پزشک متخصص کاردان مشورت و معاینه شوند .
